Žučna kesa gradja i uloga

Građa i uloga žučne kesice i žučnih puteva
Žučna kesica je šupalj organ kruškastog izgleda. Njena dužina iznosi oko 9 cm, a u njoj može da stane oko 50 ml žuči. Ona se nalazi u jednom žlebu na donjoj strani jetre, koja je normalno skoro potpuno pokriva. Na njoj se razlikuju donji, prošireni deo, koji se u medicini naziva fundus, i koji se produžava telom kese, najdužim delom tog organa. Telo se završava uzanim delom, vratom žučne kese, koji se produžava u kanal žučne kese (cistični kanal), kroz koji žučna kesa periodično izbacuje žuč, preko glavnog žučnog kanala, u dvanaestopalačno crevo. Glavni žučni kanal (holedohus) nastaje na mestu spajanja kanala žučne kese i glavnog jetrinog žučnog kanala, koji nastaje spajanjem dva jetrina kanala koji odvode žuč iz desnog i levog režnja jetre .

Glavni žučni kanal, pre nego što se ulije u dvanaestopalačno crevo, prolazi najčešće kroz glavu gušterače. Takav položaj glavnog žučnog kanala objašnjava pojavu teške žutice u slučaju kad u glavi gušterače postoji hronično zapaljenje ili rak, koji pritiskom spolja sprečavaju prolazak žuči kroz taj kanal. Na onom delu glavnog žučnog kanala koji se nalazi u zidu dvanaestopalačnog creva nalazi se jedan mišićni sloj koji omogućava otvaranje ili zatvaranje kanala. To je tzv. Odijev mišić, čiji poremećaji rada mogu dovesti do izvesnih poremećaja u pražnjenju žuči.

Uloga
Kao što je već bilo rečeno, jetra luči dnevno 800-1.000 ml žuči. Oticanje te žuči u dvanaestopalačno crevo je isprekidano povremenim grčem Odijevog mišića. Zbog toga žuč jetre preko kanala žučne kesice dolazi najpre u kesicu, koja koncentriše žuč 7-10 puta upijanjem suvišne vode i holesterol materije nepotrebne organizmu kao i enzim alkalna fosfataza, putem žuči se izlučuju i druge štetne materije (soli teških metala, kinin, strihnin, salicilati i dr.
Kad se žučna kesica potpuno ispuni sa žuči, pritisak žuči u glavnom žučnom kanalu otvori Odijev mišić i žuč lagano kaplje u dvanaestopalačno crevo. Kad u taj deo creva dospe hrana u kojoj se nalaze žumance od jajeta, kajmak, mileram, pavlaka, materije koje se u medicini zovu holagoga (grčki izraz za sredstva koja izazivaju grčenje žučne kesice), nastaje grčenje žučne kese i popuštanje Odijevog mišića, pa stoga i ulivanje u crevo velikih količina žuči, potrebne za varenje masnih materija. Sem toga, izvesni lekovi takođe izazivaju grčenje žučne kese (ekstrakt zadnjeg režnja hipofize), dok drugi uklanjaju tu pojavu. Grč Odijevog mišića najbolje uklanja nitroglicerin i njemu slična jedinjenja. Ispitivanje rada žučne kesice i žučnih puteva najbolje se vrši duodenalnom sondom i rendgenskim snimanjem. Duodenalna sondaža (tubaža) vrši se pomoću tanke gumene sonde koja služi i za ispitivanje želudačnog soka. Bolesnik lagano guta sondu do oznake 75 i tada, sa savijenim trupom i nisko položenom glavom, legne na desni bok, a slobodan kraj sonde stavi se u epruvetu koja se nalazi ispod glave bolesnika. Posle izvesnog vremena u epruvetu izlazi svetla žuč, poznata kao žuč A. To je žuč iz glavnog žučnog kanala, a delom i iz jetre. Zatim se kroz sondu ubrizga oko 75 ml toplog 33% rastvora gorke soli, koja deluje holagogno, izazivajući grčenje žučne kesice. Vrlo brzo posle davanja gorke soli kod normalnih osoba izlazi tamna žuč, žuč B, u stvari žuč žučne kesice. Najzad, posle prestanka lučenja žuči B izlazi kroz sondu žuč jetre, poznata kao žuč C. Ona ima svetlu boju zlata. Sve te pomenute žuči skupljaju se u posebne epruvete i ispituju. Kad se utvrdi, naročito rendgenskom kontrolom, da se sonda nalazi u dvanaestopalačnom crevu, a ne dobija se ni jedna od 3 žuči, može sigurno da se tvrdi da postoji neka prepreka u proticanju žuči kroz glavni žučni kanal, najčešće zbog kamena u njemu. Nedobijanje žuči B, ili žuč B slabe koncentracije, govori za hronično zapaljenje žučne kesice. Mikroskop-ki pregled žuči može da pomogne da se otkrije prisustvo kamena u žučnoj kesici (nalaz kristala iz kojih se sastoji kamen), ili zapaljenja (nalaz belih krvnih ćelija). Najzad, u žuči se mogu naći i zarazne bakterije, uzročnici upale žučne kese ili žučnih puteva.