Ženski polni organ

Ženski polni organ sastoji se iz spoljašnjih i unutrašnjih polnih organa. Spoljašnji genitalni organi kod žene čine stidnicu u čiji sastav ulaze: velike i male usne stidnice, ušće ili trem vagine, devičnjak ili himen i dražica ili klitoris.

VELIKE USNE STIDNICE su dva kožna nabora, paralelno postavljena, bogata potkožnim masnim tkivom i obrasla dlakama sa spoljašnje strane. One se spreda, od stidnog brežuljka, spuštaju prema čmaru, ispred koga se na oko 3 cm završavaju i međusobno ograničavaju stidnu pukotinu.

MALE USNE STIDNICE su dva nabora nežne kože koja se nalaze ispod velikih usana i međusobno sklapaju trem vagine. Prednji krajevi malih usana sa dva kraka između sebe obuhvataju dražicu.

TREM ILI UŠCE VAGINE je uzan prostor koji je bočno ograničen malim stidnim usnama, a prema ulazu vagine himenom ili njegovim ostacima.

DEVICNJAK ILI HIMEN je veoma tanka opna kožaste građe, koja odvaja unutrašnje od spoljašnjih polnih organa žene. Na himenu se nalazi mali, obično polumesečasti ili okrugli otvor na sredini, kroz koji za vreme menstruacionih krvarenja otiče menstruaciona krv.

DRAŽICA ILI KLITORIS je organ koji je sastavljen iz dva kavernozna tela veoma bogata nervnim završecima, smeštena na gornjem delu malih usana stidnice. Dražica je veoma bogata krvnim sudovima pa u slučaju njene povrede dolazi do obilnog krvarenja, koje zahteva da se povreda obradi.

Unutrašnji polni organi se sastoje od vagine, materice, jajovoda i jajnika.

VAGINA je elastična sluzokožnomišićna cev duga 10—12 cm, smeštena između spoljašnjih genitalnih organa i materice. Završava se slepo zatvorenim krajem u koji ulazi grlić materice. U sluzokoži vagine nema žlezda, pa se njena vlažnost održava lučenjem sluzi u grliću materice. U slučaju infekcije grlića ili vagine dolazi do po~ jačane sekrecije što se ispoljava obilnim belim pranjem. Vagina služi za oticanje sekreta iz grlića materice, za oticanje menstruacione krvi, za obavljanje polnih odnosa, a istovremeno vagina predstavlja deo porođajnog kanala u toku porođaja. Sluzokoža vagine je osetljiva na hormone jajnika pod čijim dejstvom trpi promene, što se koristi za citohormonsku dijagnostiku.

MATERICA (UTERUS) je unutrašnji polni organ žene, kruškastog oblika, iznutra obložen sluzokožom. Normalno je materica svojim dnom okrenuta prema mokraćnoj bešici, a grlićom prema debelom crevu. U odraslih žena koje nisu rađale materica je dugačka oko 6 cm, a teška oko 50 gr. U žena koje su rađale materica je nešto većih dimenzija i duga je oko 7,5 cm, a teška 60— 70 gr. Na materici se razlikuje telo, vrat i suženi deo. Telo materice je njen širi deo, u čijem se gornjem delu na bočnim ivicama nalazi ušće jajovoda. Veoma kratak deo, na spoju tela i vrata naziva se suženje materice. Grlić materice je njen najniži deo, čiji donji deo ograničava spoljni otvor materice, koji je kod žena koje nisu rađale okrugao, a kod onih koje su rađale poprečno ovalan. Telo materice smešteno je u trbušnoj duplji, a vrat materice dopire u vaginu. Unutrašnja površina materične duplje je obložena sluzokožom u koju se usađuje oplođena jajna ćelija.

Materica je građena od jakih snopova mišićnih vlakana i jedan je od organa ljudskog organizma koji je najbolje opskrbljen krvlju.

Osnovna uloga i funkcija materice je da u svoju sluzokožu primi oplođeno jaje koje se u njoj razvija sve do porođaja, kada mišićni zid materice svojim kontrakcijama istiskuje plod u spoljnu sredinu.

JAJNICI (OVARIJUMI) su parne polne žlezde veličine badema, smeštene u maloj karlici. Jajnici su u mlađih osoba nedovoljno razvijeni, u doba polne zrelosti žene dostižu maksimum svog razvoja, a u starosti podležu atrofiji. U jajnicima sazrevaju jajne ćelije i luče se ženski hormoni. Od puberteta svakih 28 dana sazreva po jedna jajna ćelija.
U jajniku novorođenčeta ima oko 200.000 jajnih ćelija od kojih u doba polne zrelosti žene sazri iz oba jajnika samo 400. To znači da svaka hiljadita potencijalna jajna ćelija u kasnijem životu može da postane sposobna za oplođenje. Retko se dešava da se u jajnicima žene stvori više od jedne jajne ćelije u toku meseca. Sazrevanje jajne ćelije povezano je sa stvaranjem, odnosno lučenjem hormona jajnika, koji obezbeđuju pripremu sluzokože materice i drugih organa za trudnoću i porođaj.

JAJOVODI (TUBE UTERINE) paralelne su mišićnosluzokožne cevi dužine 8—14 cm koje polaze od rogova materice i pružaju se ka izlazu, a završavaju se levkastim otvorima prema jajnicima. Preko šupljine jajovoda, materične duplje i vagine spoljašnja sredina komunicira sa trbušnom dupljom žene. Na jajovodu razlikujemo nekoliko delova: levkasti deo dug oko 2 cm, koji se završava u slobodnoj trbušnoj duplji sa 10—15 prstastih nastavaka, prošireni deo jajovoda dug 6—8 cm gde se obično vrši oplođenje, suženi deo jajovoda dug 3—4 cm i materični deo jajovoda koji ulazi u zid materice i dug je 1 cm. Unutrašnja strana jajovoda je obložena sluzokožom, a zid jajovoda je građen od jakih mišićnih vlakana koji su postavljeni uzdužno i kružno, što im obezbeđuje odgovarajući tonus i omogućava određene pokrete pomoću kojih oplođena jajna ćelija dolazi u šupljinu materice.