Na koje sve bolesti i stanja može da se posumnja kad se pojavi krv u stolici i kada bi trebalo otići na pregled
KADA SE pojavi krv u stolici, mnogi odmah pomisle da se dešava „ono najgore“. Zbog straha da će im lekar tu dijagnozu i potvrditi, odlažu odlazak na pregled čak i ako se krv u stolici pojavljuje danima.
Stručnjaci, međutim, upozoravaju da se taj simptom ne sme ignorisati, utoliko pre što je mortalitet od gastrointestinalnog krvarenja od pet do 50 odsto, u zavisnosti od uzroka i obilnosti krvarenja.
Pojava krvi u stolici može da bude posledica mnogih poremećaja u digestevnim traktu. Postoje tri oblika krvarenja – melena, hematohezija i okultno krvarenje. Okultna su minimalna, ali se ponavljaju. Ne izazivaju promene u boji stolice, i mogu da se dokažu biohemijskim probama. Uzroci su uporne anemije, a najčešća posledica tumora u desnoj polovini debelog creva.
Melena podrazumeva pražnjenje katranasto crne stolice, a nastaje kao posledica krvarenja iz jednjaka, želuca, dvanaestopalačnog creva.
Može biti tečna, putridna kada je sveža i ukazuje na akutno krvarenje, ili formirana (stara), koja ukazuje na krvarenje koje je stalo. Hematohezija je pražnjenje sveže, svetle krvi sa stolicom ili bez nje. Stolica može biti normalno prebojena. Najčešće nastaje kao posledica krvarenja iz tankog i debelog creva i analnog otvora. Nekada je praćeno izbacivanjem krvnih koaguluma i sluzi.
Najčešće se krv u stolici javlja kao posledica hemoroidalne bolesti. Krv je tada sveža i jarko crvena, kao kada se porežete, pojavljuje se na kraju stolice, ili nakon tvrđe stolice, ostavlja trag na papiru. Međutim, iako je ova bolest veoma rasprostranjena u našoj zemlji, stručnjaci tvrde da nije dovoljno samo posumnjati na hemoroide, neophodno je dijagnozu potvrditi i isključiti sve druge moguće razloge pojave krvi u stolici.
U gastroenterologiji postoji pravilo da je svako krvarenje iz digestivnog trakta karcinom, dok se drugačije ne dokaže.ne treba brzo donositi dijagnozu i da pacijenti koji imaju krv u stolici, pogotovo ako imaju dodatne tegobe, moraju da urade i pregled debelog creva. Jer, na samo pet centimetara od hemoroida, pacijent može imati i karcinom.
Recimo, ako je kancer lokalizovan u rektumu, pacijenti osim krvi u stolici svetlocrvene boje imaju lažne pozive za veliku nuždu, osećaj neispražnjenosti kada idu u toalet, a stolica postaje tanka poput olovke. Uz to se uglavnom javljaju i tegobe poput gubitka na težini, noćnog znojenja, nejasne povišene temperature.
– Bolest istražujemo i prema uzrastu pacijenta – kaže dr Tarabar. – Mlađim pacijentima, koji su gojazniji i koji dugo sede tokom dana, krv u stolici može najpre da se javi kao posledica hemoroidalne bolesti. Ali, ukoliko su pacijenti u petoj, šestoj ili sedmoj deceniji, kada je učestalost malignih bolesti mnogo češća, zahtevamo da se obavezno uradi endoskopski pregled debelog creva, odnosno kolonoskopija.
Lekari se orijentišu i prema boji krvi. Sveža krv je najčešće vezana za hemoroidalnu bolest, ali može da bude i znak karcinoma koji se nalazi nisko u rektumu. Malo tamnija nijansa, odnosno bordo krv u stolici, može da bude posledica divertikuloze, odnosno kesastih proširenja u zidu creva. Divertikuloza je bolest starije populacije, pri kojoj slabi tonus zida creva, stvaraju se male kesice u kojima mogu da se zadržavaju fekalije, to izaziva upalu, a ona dalje bolove i krvarenje.
Ako je krv crna kao talog od kafe, usmerava nas na jednjak, želudac ili dvanaestopalačno crevo, gde krv prolaskom kroz digestivni trakt i pod dejstvom hlorovodonične kiseline menja boju iz crvene u crnu i pojavljuje se u stolici kao talog od kafe.Tom pacijentu treba prevashodno uraditi gastroskopiju. Ukoliko uz pojavu krvi u stolici mlađi pacijenti imaju učestale prolive koji traju od 10 do 15 dana, bolove u trbuhu, temperaturu i gube u telesnoj masi, to pobuđuje sumnju na inflamatorne bolesti digestivnog trakta: ulcerozni kolitis ili Kronovu bolest. U tom slučaju moraju da se urade biohemijske analize i ako postoje pokazatelji zapaljenja, mora da se uradi endoskopski pregled da se vidi o kojoj bolesti je reč.
Najčešći uzrok krvarenja iz gornjih delova digestivnog trakta je peptički ulkus (čir), odnosno duboki defekt u sluznici, najčešće želuca ili dvanaestopalačnog creva. Krvarenju obično prethode tegobe u vidu gorušice, podrigivanja, mučnine, bolova u gornjem delu stomaka, mada krvarenje može da bude i prva manifestacija čira.
Krvarenje u stolici mogu da izazovu i gastroduodenalne erozije, defekti u sluznici, koji su plići od onih kod čira, a imaju sličnu kliničku sliku.Krvarenje mogu da izazovu i zapaljenje i čir jednjaka, koji nastaju kao posledica vraćanja želudačnog i duodenalnog sadržaja u jednjak, variksi jednjaka, odnosno proširenja vena spoja jednjaka i želuca, koji se najčešće javljaju kod ciroze jetre, Mallory eiss sindrom (rascepi na sluznici jednjaka kao posledica čestih i upornih povraćanja), tumori.
Ako se krv u stolici pojavljuje nekoliko dana, treba što pre posetiti lekara. Stručnjaci upozoravaju na to da svaki četvrti karcinom debelog creva može da se dokaže jednostavnim digitalnim pregledom rektuma. Ukoliko se krv u stolici javi samo jednom i ne postoji ništa od pomenutih pratećih simptoma, pacijent ne mora da brine. Razlog za jednodnevno krvarenje može da bude rascep sluznice, ragade ili fisure, što se često dešava kod ljudi koji imaju opstipacije, neredovno pražnjenje i tvrde stolice. To su sveža krvarenja i veoma bolna pražnjenja zato što u toj zoni postoji veliki broj nervnih završetaka.
Ukoliko se krv u stolici javlja nekoliko dana zaredom, neodložno se treba javiti lekaru opšte prakse.
