U stanju utrnulosti usana možete iskusiti potpuni ili delimičan gubitak osećaja u vašim usnama.Trnjenje usana može biti izazvano određenim razlozima koji mogu biti ekstremno ozbiljni ili onima koji uopšte nisu tako opasni. Trnjenje usana ili samo donje usne može biti akutne ili hronične prirode, zavisno od patološkog procesa koji je u njenoj osnovi. Stoga, značajno je utvrditi i lečiti osnovni uzrok utrnulosti usne pre nego što ona postane trajna.
Uzroci za trnjenje usne
Neka od stanja koja mogu dovesti do trnjenja usne uključuju alergijske reakcije, neželjeno dejstvo leka, konzumiranje otrovne biljke ili hemikalije pa čak i izlaganje ekstremnoj hladnoći. S’ tim u vezi, postoji i nekoliko drugih bolesti i poremećaja koji se mogu okriviti za ovo stanje, a koji zahtevaju adekvatan tretman.
1. Hiperventilacija
Hiperventilacija je jedan od uzroka utrnulosti usana, a izazvana je uznemirenošću i stresom. Kada osoba hiper-ventilira ona udiše i izdiše vazduh povećanom brzinom, dovodeći na taj način do manjka ugljen-dioksida u svojoj krvi. Taj manjak dalje izaziva još veću uznemirenost. Kada osoba hiper-ventilira oseća utrnulost u usnama, stopalima i šakama. U pojedinim slučajevima, može doći i do grčenja mišića u toku ovog fenomena.
2. Periferna neuropatija
Periferna neuropatija je još jedan mogući krivac za nastanak utrnulosti usana. Zapravo, trnjenje je jedan od glavnih simptoma periferne neuropatije, naročito ako su senzitivni nervi oštećeni bolešću.Ovo je jedno od najčešćih oboljenja u Sjedinjenim Američkim Državama i glavni je uzročnik trnjenja usana. Utrnulost ima tendenciju započinjanja u nogama i migracije nagore, otežavajući pacijentu da održava ravnotežu prilikom hoda.
3. Hipokalemija
Hipokalemija je stanje u kome pacijent gubi kalcijum preko krvi. Ovo može biti izazvano ili upotrebom određenih medikamenata ili prisustvom druge bolesti. Pacijenti sa hipokalemijom često imaju trnjenje donje usne, grčenje mišića i trzanje koje je često praćeno bolovima. Postavljanje dijagnoze hipokalemije nije naročito težak zadatak i jednostavna provera nivoa kalcijuma i fosfata u krvi može nam reći da li osoba pati od ovog stanja ili ne.
4. Rejnoov fenomen
Rejnoov fenomen predstavlja poremećaj u kome dolazi do grčenja krvnih sudova koji se nalaze ispod kože prstiju na šakama i stopalima. Ovo sužavanje krvnih sudova poznato je pod nazivom vazospastični napad, i ono zaustavlja protok kiseonika kroz krvne sudove, čineći da koža postane plava (cijanotična) ili čak bela u pojedinim slučajevima. Pacijenti koji pate od Rejnoove bolesti obično imaju osećaj trnjenja u usnama, ušnim školjkama pa čak i u nosu.
5. Ciguatera trovanje
Ciguatera trovanje je retko stanje koje je izazvano konzumacijom mesa riba koje sadrže ciguatoksine u svom sistemu. Ove toksine proizvode dinoflagelate, sićušne podvodne biljke koje predstavljaju primarni izvor hrane za male ribe. Kada ribe unesu u svoj organizam ove biljke njihovo telo biva kontaminirano, a pošto velike ribe pojedu malu ribu i one postaju zaražene, povećavajućiukupnu koncentraciju toksina u svom telu sa svakim obrokom. Osoba koja pati od Ciguatera trovanjamože osetiti trnjenje u usnama i jeziku, pa čak iskusiti i halucinacije.
6. Tranzitorni ishemični atak
Tranzitorni ishemični napad je stanje koje prethodi moždanom udaru, i često se naziva mini-šlogom. U ovom poremećaju dolazi do stvaranja krvnog ugruška u krvotoku, koji sprečava dotok krvi u mozak. Simptomi tranzitornog ishemičnog ataka uglavnom podsećaju na klasične simptome šloga, ali nisu tako trajni. Od ostalih simptoma, u ovom stanju mogu se javiti utrnulost usana i jednostrana oduzetost noge, kao i ruke.
7. Multipla skleroza
Multipla skleroza je jedan od glavnih uzročnika trnjenja usana. Radi se o auto-imunom oboljenju u okviru koga dolazi do zapaljenja a kasnije i oštećenja mijelinskog omotača nerva, te sprečavanja prenosa nervnog impulsa sa nervne ćelije na nervnu ćeliju. Ovaj prekid u komunikaciji između nervnih ćelija može rezultovati trnjenjem usana, lica i bilo kog drugog dela tela, što je obično praćeno mišićnim grčenjem i peckanjem.
8. Giljan-Bare sindrom (Guillain-BarréSyndrome)
Giljan-Bare sindrom je auto-imuno oboljenje koje cilja nerve u telu. Imuni sistem napada nerve dovodeći do slabosti u rukama i nogama koja se brzo širi kroz čitavo telo i završava totalnom ili delimičnom paralizom. U većini slučajeva ovaj sindrom ne zahteva hospitalizaciju, osim ako simptomi ne postanu kritični i bolest prebrzo napreduje. Iako je uzrok ovog oboljenja nepoznat, utvrđeno je da infektivna oboljenja poput stomačnog gripa često prethode razvitku ovog stanja.
9. Lajmska bolest
Lajmsku bolest izazivaju krpelji, nosioci bakterije pod nazivom Borreliaburgdorferi. Krpelji koji najčešće prenose bolest se mogu naći u travnatim oblastima, te je neophodno preduzeti određene mere predostrožnosti ukoliko živite u ovakvim regionima. Meningitis i Belova paraliza su neka od stanja koja se mogu razviti pod uticajem ove bakterije, čak i ako se ubod krpelja desio pre više meseci. Kod obe ove bolesti, uobičajeni simptomi su utrnulost i peckanje usana, što dalje može dovesti do pogoršanja mišićne pokretljivosti u ovom regionu.
Lečenje utrnulosti usana
Pošto je stanje izazvano većim brojem oboljenja i patoloških stanja, teško je odlučiti se za adekvatan tretman ukoliko se ne postavi dijagnoza osnovnog poremećaja. Iako je najbolje zatražiti pomoć lekara, postoje neki kućni lekovi koje možete probati ako želite da postignete brzo olakšanje kod trnjenja usana, naročito u slučajevima kada osnovno oboljenje nije ozbiljno.
Upotreba petrolejskog želea je najbolji način da se deluje protiv utrnulosti usana izazvane izlaganjem niskim temperaturama. Stoga je preporučljivo nošenje balzama za usne ili tubice petrolejskog želea, kada god izlazite napolje.
Osobe koje pate od trnjenja usana bi trebalo da prestanu sa konzumiranjem svih vrsta pića koja u sebi sadrže ugljen-dioksid.
Ukoliko je utrnulost nastupila nakon što ste počeli da uzimate novi lek, prestanite sa uzimanjem na par dana ako je to moguće, da bi videli da li se osećaj povlači ili ne.
Pre nego što prestanete sa uzimanjem leka, konsultujte se sa svojim lekarom u vezi sa drugim preparatom koji bi mogao pomoći u zaustavljanju trnjenja u usnama.
Ako je trnjenje usana izazvano alergijskom reakcijom, onda prestanite sa uzimanjem hrane koja dovodi do okidanja ovakve vrste reakcije.
