Vitiligo (leucoderma) je stanje gubitka kožnog melanina – pigmenta koji određuje boju ljudske kože, kose i očiju. Ovaj poremećaj nastaje zbog odumiranja ili gubitka funkcionalnosti melanocita, ćelija koje proizvode melanin, a karakteriše ga pojava belih fleka koje se vremenom mogu proširiti i na celo telo.
Pogađa oba pola, bez obzira na rasnu pripadnost, ali jače je izražen kod osoba koje imaju tamniju kožu. Obično se prvi znaci depigmentacije pojavljuju između 10 i 30 godine života. Iako se radi o čisto estetskom problemu, Jer ove promene na koži ne predstavljaju zdravstvenu pretnju, vitiligo često prate i neke druge bolesti poput dijabetesa, poremećaja rada štitne žlezde, pemiciozne anemije, Adisonove bolesti… Lek za vitiligo ne postoji, ali se prilično uspešno sprovode tretmani koji mogu zaustaviti progresivni tok gubitka pigmenta, i u nekim slučajevima, povratiti boja na depigmentisanim delovima kože.
Gde se vitiligo najčešće javlja?
Poremećaj pigmentacije kože manifestuje se u vidu mlečnobelih fleka, nepravilnog oblika i simetričnog rasporeda, vidljivih na šakama, laktovima, kolenima, oko pupka, u pazušnim jamama ili oko telesnih otvora – očiju, usta, nosa. U retkim slučajevima vitilijk gom mogu biti K zahvaćeni (mP,delovi sluzokože, ili može doći do gubitka pigmenta kose, obrva i trepavica. Ponekad su promene lokalizovane na malim područjima, kod nekih osoba zahvataju samo jednu polovinu tela, a mogu se raširiti i na velike regije, pa čak pokriti i čitavo telo. Na ivicama promena često se zapaža hiperpigmentacija. Vitiligo je prilično nepredvidivo oboljenje, te se ne zna kojim tempom će se razvijati. Može se dogoditi da se širenje promena zaustavi, pa čak i da se, bez ikakve terapije, povrati izgubljeni pigment.
Da li je vitiligo nasledno oboljenje
Medicinska istraživanja još uvek nisu utvrdila zbog čega dolazi do uništenja melanocita, ali lekari i naučnici smatraju da genetski činioci imaju veliku ulogu jer se vitiligo u oko 30% slučajeva nasleđuje. Kao faktori rizika navode se i ponovljene opekotine od sunca, učestale traume kože, ali i emocionalni stres. Najnovija istraživanja pokazuju da bi se vitiligo mogao svrstati u red autoimunih bolesti (organizam proizvodi antitela za svoje pigmentne ćelije jer ih prepoznaje kao “uljeze”), a ovu teoriju potkrepljuje i činjenica da se oboljenje često javlja kod osoba koje već boluju od neke autoimune bolesti, poput poremećaja rada štitne žlezde.
Vitiligo terapija
Bele fleke po telu predstavljaju veliki estetski problem i zato osobe sa vitiligom ne biraju sredstva kako bi “kamuflirale” ili eventualno oporavile depigmentisane delove kože. Kada se radi o sitnim promenama, medicinski tretmani nisu potrebni i uz upotrebu krema sa visokim zaštitnim faktorom od sunca, kombinovanim sa korektivnom kozmetikom ili kremama za samopotamnjivanje, fleke se mogu učiniti nevidljivim. Međutim, kada su vitiligom zahvaćene veće regije tela, potrebno je obratiti se lekaru koji će na osnovu patohistološkog uzorka promenjene kože, broja, veličine i lokaliteta fleka odrediti adekvatan medicinski tretman, bilo u cilju povratka izgubljene boje kože, ili uništavanja preostalog pigmenta kada je vitiligom zahvaćena velika površina tela. Terapija traje od 6 do 18 meseci od lokalne primene kortikosteroida ili fototerapije, a ukoliko je bolest lokalizovana i stabilna, transplatacija epidenflisa sa zdravim melanocitima može dati dobre rezultate.
Fototerapija-najuspešnija metoda za lečenje vitiliga
Iako još uvek ne postoji terapija koja potpuno leci vitiligo, fototerapija UVA i UVB zracima pokazala se kao veoma delotvorna. Najbolji rezultati postižu se PUVA terapijom koja podrazumeva lokalno ili sistematsko nanošenje fotosenzibiizatora psoralena, da bi se nakon toga depigmentirana koža izlagala veštačkim dugotalasnim UVA zracima. Tokom početnih tretmana bek fleke dobijaju roze boju, a povećanjem broja tretmana prelaze u normalno toniranu kožu. Glavni nedostatak PUVA terapije je činjenica daje neophodno uraditi seriju do 200 seansi, što može potrajati i godinu dana. Rizik od pojave opekotina ili eventualne hiperpigmentacije okolne, zdrave kože može se sprećiri stručnim rukovanjem i i nadzorom lekara.
