Hepatitis B

Hepatitis uzrokovan hepatitis B virusom (HBV) je akutno zarazno oboljenje jetre. Infekcija se prenosi preko krvi i drugih telesnih tečnosti (sperma, vaginalni sekret, pljuvačka itd.), tako da se može preneti i seksualnim kontaktom.

Učestalost hepatitis B virusa veoma varira među ispitivanim grupama i regionima. Najveća je u jugoistočnoj Aziji i Africi, gde se prokuženost ovim virusom kreće i preko 80%, a znatno manja je u razvijenim zemljama, npr. u Njujorku 7,2% . U početku se smatralo da se ova bolest (virus) prenosi isključivo krvlju (serumski hepatitis), međutim, kasnije je u brojnim istraživanjima pokazano da se bolest može preneti i heteroseksualnim i homoseksualnim polnim odnosom. Utvrđeno je prisustvo virusa sem u krvi i u svim drugim telesnim tečnostima i izlučevinama organizma, tako da je očita mogućnost prenošenja HBV seksualnim kontaktom. Faktori rizika koji povećavaju mogućnost prenošenja infekcije su brojni seksualni partneri (promiskuitetno ponašanje), analni seksualni odnos. Rizične grupe značajne za prenos infekcije i razboljevanje su iste kao i kod AIDS-a: homoseksualci, intravenski narkomani, osobe promiskuitetnog ponašanja (homo, biseksualci i heteroseksualci). Rizik od širenja infekcije znatno je veći u endemskim područjima. Posebno su izloženi riziku homoseksualci zbog brojnih seksualnih odnosa sa nepoznatim partnerima i zbog trauma sluzokože praćenih krvarenjima pri ovoj vrsti seksualnog kontakta.

Uzročnik
HBV spada u grupu DNK virusa, a njegova struktura i biološke karakteristike nisu još dovoljno ispitane. Kompletna virusna čestica je veličine 42 nm kubične simetrije, a sastoji se iz jezgra, veličine 28 nm (dvolančana DNK i DNK zavisna DNK polimeraza). Pored ovih u serumu inficiranih nalaze se pomoću elektronske mikroskopije i sferične čestice prečnika 22 nm, kao i tubularne forme različite dužine, koje predstavljaju neinfektivne delove virusnog proteinskog omotača; HBsAg (hepatitis B površinski antigen) Pored toga, HBV sadrži i tzv. e antigen čija priroda nije još dovoljno poznata, a smatra se da je usko povezan sa infektivnošću HBV. U brojnim istraživanjima utvrđeno je da znatan broj osoba nosi u svom serumu HBsAg bez simptoma i znakova oboljenja jetre, što znatno otežava izučavanje i poznavanje imunoloških fenomena u interakciji HBV — inficirani organizam. Postotak ovih zdravih nosilaca varira od regiona ispitivanja, a procenjuje se da ih u svetu ima najmanje 200 miliona.

Kliničke manifestacije
Inkubacija iznosi 2—6 meseci, retko kraće ili duže. Bolest karakterišu tri stadijuma: 1. preikterični (pre žutice), 2. stadijum žutice i 3. stadijum oporavka.

U preikteričnom stadijumu tegobe su nekarakteristične: svrab po koži, makulozni ili urtikarijalni osip po koži, bolovi u zglobovima, malaksalost, povišena temperatura, povraćanje i gubitak apetita.

U stadijumu žutice koža i sluzokože su žuto obojene, a intenzitet obojenosti zavisi od količine bilirubina u krvi. Postoje i anikterični oblici kada žutica nije prisutna, a postoje biohemijski znaci oštećenja funkcija jetre.

Period oporavka (rekonvalescencije) počinje normalizovanjem nivoa bilirubina i transaminaza u krvi, što ukazuje na smirivanje zapaljivog procesa u jetri. Ova faza traje 1—2 meseca, a nekada i duže. Značajno je istaći da oko 5—10% bolesnika razvija hroničnu formu oboljenja koja traje duže od 6 meseci, a nekad i duže završava cirozom jetre.

Dijagnoza
Postavlja se na osnovu kliničke slike, epidemiološke ankete i laboratorijskih ispitivanja. U anamnezi je važno insistirati na podacima o eventualnom intravenskom uzimanju droga, tetoviranju, skorašnjoj transfuziji krvi ili nekoj medicinskoj intervenciji kao i seksualnim sklonostima i ponašanju. Pored laboratorijskih analiza o pokazateljima funkcija jetre, neophodna su serološka ispitivanja o prisustvu virusa, odnosno virusnih antigena i antitela koji predstavljaju pokazatelje infekcije HBV. HBsAg se može dokazati u serumu i pre početka kliničkih manifestacija, a njegovo održavanje 6 i više meseci znači prelazak u hroničnu infekciju ili stanje hroničnog nosilaštva HBsAg.

Godine 1964. Blumberg je objavio svoje otkriće nepoznatog antigena u serumu hemofiličara koji je više puta primio transfuziju krvi. Nazvao ga je »Australija antigen« jer je bolestiik bio poreklom iz Australije. Daljim radovima samog Blumberga, Princa Londona, i dr. utvrđena je veza između ovog antigena i akutnog virusnog hepatitisa. Danas je poznato da je u pitanju virus iz grupe DNK virusa koji je nazvan hepatitis B virus (HBV).

Lečenje
Ne postoji efikasno antivirusno sredstvo pa se terapija sastoji uglavnom od higijensko-dijetetskog režima, polivita-minske terapije i mirovanja. Kortikosteroidi u težim slučajevima ubrzavaju izlečenje, a lečenje interferonom, dalo je promenljive rezultate.
Kao i kod ostalih bolesti koje se prenose seksualnim kontaktom mere prevencije su: izbegavanje polnih odnosa sa nepoznatim partnerima, suzbijanje prostitucije i promiskuitetnog ponašanja (zdravstveno prosvećivanje) i korišćenje prezervativa. Vakcinacija se provodi v, a u najnovije vreme proizvedene su vakcine tehnikama rekombinantne DNK, odnosno genetskog inženjeringa, koje su do sada pokazale najveću efikasnost.