Gradja i funkcija nosa i grla

Građa i funkcija nosa
Izgled nosa određen je oblikom i veličinom nosnih kostiju i hrskavica nosa. Unutrašnji nos predstavljen je sa dve simetrične šupljine, odvojene hrskavičavo-koštanom nosnom pregradom. Na bočnom zidu nosnih šupljina nalaze se koštana izbočenja (nosne školjke), ispod kojih se nalaze ušća sinusa. Sinusi predstavljaju vazdušne šupljine u kosti koje su povezane sa nosnom šupljinom, a u zavisnosti od toga u kojoj se kosti nalaze postoje čeoni, vilični, sitasti i podlobanjski sinus. Šupljina nosa i sinusa prekrivena je sluzokožom koja sadrži brojne sluzne žlezde, a od značaja Je za ostvarivanje funkcije nosa. Sluznica na krovu nosa je posebne građe i preko nje se percipiraju mirisi.

Normalno disanje je disanje kroz nos. Građa unutrašnjeg nosa obezbeđuje pravilno usmeravanje struje vazduha, vlaženje, prečišćavanje i zagrevanje vazduha. Pri prolasku vazduha kroz nos aktiviraju se brojni refleksi vezani za disanje, rad srca i stvaranje suza. Takođe, prohodnost nosne šupljine utiče na boju i zvučnost glasa.

Građa i funkcija grla
Ždrelo predstavlja sluzokožno-mišićnu for-maciju koja se pruža od baze lobanje do ušća jednjaka. Nalazi se iza nosa, usne šupljine i grkljana, i shodno tome deli se na tri sprata.

Gornji (nosni) sprat nastavlja se na šupljinu nosa. Na njegovim bočnim zidovima otvaraju se Eustahijeve tube, a na krovu se kod dece nalazi treći krajnik. Od usnog sprata ždrela odvojen je mekim nepcem. Srednji sprat je od usne šupljine odvojen takozvanim ždrelnim suženjem, koje čine baza jezika i nepčani krajnici, smešteni između prednjeg i zadnjeg nepčanog luka. Donji sprat ždrela nalazi se iza grkljana i ima dva bočna proširenja. Put dole se nastavlja na jednjak.

Ždrelo predstavlja raskrsnicu disajnog i probavnog puta. Primarna funkcija mu je gutanje, pasivno učestvuje u disanju, a od značaja je za artikulaciju glasa, odnosno oblikovanje zvuka stvorenog na nivou glasnica.

Mišići gornjeg sprata ždrela pripajaju se na hrskavicu Eustahijeve tube, pa se ona otvara pri žvakanju, gutanju i zevanju. Pri gutanju, mišići mekog nepca se skupljaju i u potpunosti odvajaju gornji od srednjeg sprata ždrela čime se sprečava vraćanje hrane. Sa druge strane, pri gutanju grkljan se zatvara i povlači pod koren jezika, čime se proširuje donji sprat ždrela i hrana putuje prema jednjaku, a ne ulazi u disajne puteve.

Grkljan predstavlja početni, prošireni deo donjih disajnih puteva. Nalazi se u sredini prednje strane vrata, ispred njega je štitna žlezda, iza donji deo ždrela, a nadole se nastavlja na dušnik. Skelet grkljana čini više međusobno zglobljenih hrskavica. Kontrakcijom grkljanskih mišića pokreću se zglobovi hrskavica, čime delovi grkljana zauzimaju odgovarajući položaj pri disanju, fonaciji i gutanju. Primarna funkcija grkljana je respiratorna. Pri disanju, glasnice su odmaknute jedna od druge, stvarajući otvor za prolazak vazduha. Pri fonaciji, gldsnice su primaknute jedna do druge i vibrirajući stvaraju zvuk koji se dalje pojačava i oblikuje u ždrelu, usnoj i nosnoj šupljini.

Zaštitna funkcija grkljana ogleda se u njegovom zatvaranju i pomeranju pod bazu jezika pri gutanju, čime se sprečava ulazak hrane u disajne puteve. Zaštitnu ulogu ima i refleks kašlja pri odstranjivanju sadržaja iz donjih disajnih puteva.