Psihoterapija, ugradnja penilne proteze, intrakaverozne injekcije i vakuum pumpe, neki su od načina lečenja erektilne disfunkcije.
Impotencija (erektilna disfunkcija) podrazumeva nemogućnost postizanja ili održavanja erekcije (tvdoće muškog polnog organa), neophodne za ostvarivanje zadovoljavajućeg seksualnog čina. U poslednje vreme sve je veći broj osoba koje se leče od ove vrste poremećaja, što je odraz boljih rezultata u dijagnostikovanju i lečenju impotencije, ali i veće spremnosti muškaraca da priznaju da imaju problema sa erekcijom. I dok privremenu erektilnu disfunkciju doživi skoro svaki muškarac bar jednom u životu, potpuna impotencija prisutna je kod 5% četrdesetogodišnjaka i 20% osoba muškog pola koje pređu 70. godinu. Iako se ne radi o oboljenju koje ugrožava život, ometena seksualna potencija izaziva čitav niz problema, dovodi do gubitka samopouzdanja, depresije. Sa druge strane, može ukazati na postojanje ozbiljnog oboljenja i zato je veoma važno na vreme se javiti lekaru (urologu), kako bi se otkrio njen uzrok i sprovela odgovarajuća metoda lečenja.
Kako nastaje erekcija?
Do pojave erekcije dovode dve vrste nadražaja: psihogene draži koje mogu biti vidne, čulne, mirisne ili imaginarne, i refieksni nadražaji koji nastaju direktnom stimulacijom polnih organa. Impulsi ovih nadražaja dolaze do dela mozga koji se naziva hipotalamus, odakle se kroz kičmenu moždinu šalju u polni organ. Glatki mišići polnog organa se opuštaju, krv jače prodire kroz arterije i popunjava jedno sunđerasto i dva kavernozna tela koja čine građu penisa.
Erekcija se održava jer se opna koja obavija kaverozna tela zateže, sprečavajući oticanje krvi iz polnog organa. Za uspešnu erekciju, pored psihičke volje i želje, potrebna je i normalna anatomija polnog organa, dobra protočnost krvnih sudova, optimalan nivo testosterona, kao i očuvana funkcija nerava u ovoj regiji.
Organski uzroci poremećaja erekcije
Donedavno se smatralo da je glavni uzrok impotencije psihički poremećaj, ali boljim razumevanjem fiziologije erekcije utvrđeno je da u oko 50% slučajeva impotencija ima poreklo organske prirode, bilo da se radi o hroničnom oboljenju, povredi, reakciji na lekove ili neurednom načinu života. Neometan protok krvi jedan je od glavnih preduslova za pravilnu erekciju, a ukoliko nastane neki oblik vaskularnog oboljenja (poput ateroskleroze), kao posledica obolelih krvnih sudova može se javiti i impotencija. Drugi čest uzrok jeste postojanje dijabetesa i preddijabetičnih stanja, usled čega se oštećuju mali krvni sudovi i nervi penisa, te narušava
njegova normalna funkcija.
Impotencija među dijabetičarima ima do pet puta veću učestalost u odnosu na opštu populaciju. Do problema sa erekcijom mogu dovesti i povrede kičmenog stuba i karlice, Alchajmerova bolest, multipla skleroza, ali i poremećaji u anatomiji polnog organa i lučenju hormona, hirurške intervencije poput radikalne operacije prostate, mokraćne bešike ili rektuma. Takođe, uzimanje nekih lekova (sedativa, hormona, antihipertenziva), preterano konzumiranje alkohola ili duvana za posledicu može da ima erektilnu disfunkciju.
Psihički uzroci impotencije
Psihogena impotencija je rezultat poremećaja u emocijama i raspoloženju, a najčešće je praćena osećajem straha, griže savesti, nemira, emotivnog stresa. Može biti primarna, uzrokovana događajima iz prošlosti pacijenta (seksualno zlostavljanje, roditeljske zabrane), ili sekundarna – nastala zbog straha, depresije ili problema u vezi sa partnerom. Psihogena erektilna disfunkcija ima specifičan oblik, jer za razliku od pacijenata sa organski izazvanom impotencijom. oboleli uspešno mogu postići erekciju tokom masturbacije i uglavnom imaju normalne noćne i jutarnje erekcije.
Kada postoji poremećaj?
Ukoliko se muškarcu desi nekoliko sporadičnih padova potencije, ne znači da je impotentan. Međutim, ako postoji stalna ili povremena nemogućnost postizanja pune erekcije u trajanju od nekoliko nedelja, koja pri tom negativno utiče na samopouzdanje i odnose medju partnerima, najbolje je potražiti lekarsku pomoć jer se verovatno radi o poremećaju seksualne funkcionalnosti. Muškarci koji povremeno, tokom spavanja, postižu punu erekciju, obično imaju problem psihičke prirode. Ovaj vid impotencije nastaje naglo i nestalnog je karaktera – periodi normalnih erekcija i kriza se smenjuju. Većinom se javlja kod osoba mlađih od 60 godina, a mogući su i poremećaji orgazma ili ejakulacije.
Sa druge strane, organska (fizička) impotencija razvija se tokom dužeg perioda, postepeno i bez promena, obično kod muškaraca starijih od 60 godina. Za nju je karakteristično konstantno postojanje “lenjih”, nepotpunih erekcija, koje se gube pre ili tokom seksualnog odnosa. Funkcije orgazma i ejakulacije su očuvane.
Postavljanje dijagnoze
Prvi korak u otkrivanju impotencije predstavlja otvoren razgovor sa pacijentom kako bi se dobili podaci o vrsti i prirodi problema sa erekcijom i eventualnim oboljenjima. Ukoliko pacijent u potpunosti sarađuje, ovaj razgovor je dovoljan da se utvrdi da li se radi o psihičkoj ili telesno uzrokovanoj seksualnoj disfunkciji. Ukoliko impotentan muškarac u nekim uslovima doživljava punu erekciju (pri buđenju ili tokom sna), znači da su nervi i krvne žile potrebni za erekciju očuvani te da je poremećaj psihičke prirode, u tom slučaju najbolje je nastaviti sa psihoterapijom. Kada se posumnja da postoji organski poremećaj, pacijent se upućuje na osnovne laboratorijske testove kojima se utvrđuje nivo hormona, eventualno postojanje dijabetesa, povećane količine holesterola ili triglicerida u krvi.
Protočnost arterijskih krvnih sudova penisa proverava se dopler ultrazvučnim pregledom, a za utvrđivanje promena na arterijama ili povećanog gubitka krvi kroz vene neophodno je uraditi arteriografiju penilnih sudova primenom kontrastnog sredstva.
Lečenje impotencije
Nakon pregleda i analiza sprovodi se lečenje koje u zavisnosti od uzroka može biti psihoterapijsko, medikamentozno, pomoću vakuumskih aparata ili hirurško. Lekovi koji utiču na cirkulaciju i potpomažu erekciju deluju samo uz seksualnu stimulaciju i ne izazivaju erekciju sami po sebi. Nemaju trajno dejstvo u smislu izlečenja, a već nekoliko sati nakon uzimanja njihov efekat se gubi, te se pre narednog seksualnog odnosa ponovo uzimaju. Mogu da se koriste samo uz preporuku lekara i ne smeju ih primenjivati osobe sa kardiovaskularnim oboljenjima. Drugi oblik terapije su intrakaverozne injekcije koje se daju u bočni deo penisa, da bi se nakon nekoliko minuta izazvala erekcija u trajanju od 30 minuta do nekoliko sati. Pre upotrebe injekcija pacijenti prolaze kroz obuku kod urologa. Rizici po zdravlje u ovom slučaju mnogo su manji nego kada je u pitanju primena lekova.
Vakuum pumpe obezbeđuju priliv krvi neophodan za erekciju, nakon čega se na koren muškog polnog organa postavlja prsten kako bi se erekcija održala. Ovaj vid terapije češće koriste stariji ljudi, zbog kontraindikacija koje imaju lekovi protiv impotencije. Vakuum pumpe ponekad mogu da izazovu bol, a ne smeju ih koristiti osobe sa poremećajima krvarenja.
Muškarcima koji ne mogu ili ne žele da piju lekove, hirurški se mogu ugraditi penilne proteze čime se trajno gubi mogućnost prirodnog postizanja erekcije. Pacijenti mogu da biraju između jednostavnih proteza koje stalno održavaju penis u erektilnom stanju i automatizovanih, kod kojih je moguće pritiskom na odgovarajući ventil izazvati erekciju, a potom je po završetku odnosa “isključiti”.
PREVENCIJA IMPOTENCIJE
Nekodo se verovalo da je impotencija sastavni deo procesa starenja, te su je muškarci sa strahom očekivali kao neminovnu pojavu. Danas se zna da postoje prilično efikasne mere prevencije kojima se erektivna disfunkcija može sprečiti ne samo u mlađem uzrastu, već i kod sedamdesetogodišnjaka. Osim lečenja bolesti koje mogu uzrokovati impotenciju, od velike su važnosti svakodnevne fizičke aktivnosti u trojanju od dvadesetak minuta, izbegavanje stresnih situacija,kao i adekvatna ishrana. Da bi se rasteretili krvni sudovi, potrebno je smanjiti unos masti, izbegavati svinjsku mast, loj, slaninu, suhomesnate proizvode, a umesto njih uvesti maslinovo ulje i ribu, posebno morsku plavu i živinsko meso bez kože. Punomasne mlečne proizvode treba zameniti obranim mlekom, posnim jogurtom i sirom. Poznato je da su pušači i alkoholičari skloniji seksualnim disfunkcijama, te je najbolje držati se dalje od ovih poroka.
